12 października 2023r. na Cmentarzu Żołnierzy Polskich we Wrocławiu odbyła się z wojskową asystą honorową uroczystość patriotyczno-religijna z okazji 80. rocznicy Chrztu Bojowego Żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. gen. Tadeusza Kościuszki pod Lenino. Uroczystość otworzył i prowadził gen. zs Krzysztof MAJER, prezes Zarządu Głównego Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego Rzeczpospolitej Polskiej.
Po odśpiewaniu hymnu państwowego przywitał zebranych sybiraków, inwalidów wojennych, weteranów Wojska Polskiego i mieszkańców Wrocławia. Przekazał pozdrowienia od płk Wacława SAWICKIEGO – uczestnika Bitwy, honorowego Prezesa Dolnośląskiego Zarządu Wojewódzkiego ZKRPiBWP, który nie mógł przybyć na uroczystość ze względów zdrowotnych.
Przywitał zaproszonych gości m.in. Michała KAMIŃSKIEGO, Wicemarszałka Senatu RP, Jacka PROTASIEWICZA, Posła na Sejm RP, Bartłomieja CIĄŻYŃSKIEGO, Wiceprezydenta Miasta Wrocławia, Bartłomieja BAJAKA, Dyrektora Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego UM, Dominika KŁOSOWSKIEGO, Radnego Rady Miejskiej Wrocławia, ppłk Mirosława ROJKA z Ośrodka Zamiejscowego Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji, kapelanów wojskowych: katolickiego ks. mjr Maksymiliana JEZIERSKIEGO, prawosławnego ks. prot. ppor. dr Igora HABURĘ oraz prawosławnego kapelana Komendy Wojewódzkiej Policji ks. prot. Grzegorza CEBULSKIEGO.
Podkreślił, że są z nami delegacje: Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, Związku Inwalidów Wojennych RP, Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, Towarzystwa Wiedzy Obronnej, Związku Sybiraków, Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ, Zrzeszenia Weteranów Działań Poza Granicami Państwa, Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, Stowarzyszenia Komendantów Policji, Stowarzyszenia Dolnośląska Rodzina Katyńska, Związku Strzeleckiego “Strzelec” RP, Instytutu Badań Naukowych im. gen. Edwina Rozłubirskiego, Fundacji Rodziny RODŁA, Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Nowej Lewicy, Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego RP z Wrocławia, Lubina, Wałbrzycha, Złotoryi, Głogowa, Dzierżoniowa i Zgorzelca. Przywitał delegacje młodzieży ze Szkoły Podstawowej Nr 25 im. Franciszka Juszczaka i Europejskiego Liceum Służb Mundurowych z Wrocławia, klasy mundurowej Zespołu Szkół Nr 2 z Lubina oraz poczty sztandarowe z 2 Wojskowego Szpitala Polowego, Szkoły Podstawowej nr 25, Europejskiego Liceum Służb Mundurowych, Zarządu Wojewódzkiego ZŻ WP, związkowego i Oddziału ZWiRWP RP z Lubina.
Następnie wygłosił wystąpienie okolicznościowe:
Spotykamy się dziś, aby uczcić 80. rocznicę Chrztu Bojowego Żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. gen. Tadeusza Kościuszki pod Lenino.
Ta historyczna, ciężka bitwa w dniach 12-13 października 1943 r. kosztowała życie 510 kościuszkowców, 652 zaginęło bez wieści, a 116 dostało się do niewoli. To ponad 20 proc. stanu osobowego dywizji! Ta danina krwi nie może pozostać zapomniana! Polacy wykazali się męstwem i wielką walecznością. W bitwie pod Lenino, Trygubową i Połzuchami Polacy zadali Niemcom duże straty – ok. 1500 żołnierzy niemieckich zginęło, a 326 dostało się do niewoli. To trzy razy więcej, niż straty własne! Niestety 13 października siły rosyjskie zaprzestały dalszych ataków i skupiły się tylko na umocnieniu i utrzymaniu zdobytych pozycji. Sytuacja na tym odcinku nie uległa zmianie aż do czerwca 1944 roku, kiedy na Białorusi rozpoczęła się nowa radziecka ofensywa.
Warto przy tym zauważyć, iż pierwszy i ostatni raz w tej wojnie władze radzieckie uhonorowały troje Polaków tytułami Bohaterów Związku Radzieckiego. Bitwa ta pod dowództwem gen. Zygmunta BERLINGA, była tylko małym epizodem walk na froncie wschodnim – chrztem bojowym „kościuszkowców” ale stała się też symbolem waleczności polskich żołnierzy, którzy często z zesłania syberyjskiego, łagrów, z „nieludzkiej ziemi”, śpiewając „wczoraj łach mundur dziś”, ruszyli szlakiem bitewnym po zdobycie Berlina. Pamiętamy też, że dzień 12 października do 1989 r. był obchodzony jako Święto Wojska Polskiego.
Niestety w obecnej polskiej rzeczywistości bywa różnie z pamięcią o czynie zbrojnym żołnierzy idących ze Wschodu. A przecież kolejni prezydenci pamiętali o żołnierzach spod Lenino. Wielokrotnie Prezydent Lech Kaczyński składał im hołd podkreślając ich gorący patriotyzm i ofiarną służbę. W 2009 r. szef BBN, Aleksander Szczygło, wygłosił przemówienie, które powinno obowiązywać i dziś „W naszej historii jest miejsce dla wszystkich, dla których niepodległa Rzeczpospolita była i jest dobrem najwyższym. Dlatego w jednym szeregu należy wymieniać tych, którzy walczyli z dwoma okupantami w 1939 r., działających w konspiracji oraz idących ze Wschodu i z Zachodu ”. Również prezydent Andrzej Duda na cmentarzu wojennym żołnierzy 1 Armii WP w Siekierkach podkreślał, że „krew przelana za ojczyznę jest jedna” i nie wolno dzielić tych, którzy za nią polegli. Jakże zupełnie inne jest podejście aktualnie rządzących, którzy mają swoich bohaterów.
Kolejnym przejawem deprecjonowania pamięci żołnierzy idących ze Wschodu, było przyjęcie tzw. ustawy dekomunizacyjnej, w efekcie czego w naszym kraju zburzono wiele pomników i tablic upamiętniających ich wysiłek zbrojny, a IPN wpisał m.in. 1 i 2 Armię WP na listę nie zasługujących na patronowanie placom, ulicom, szkołom itp. Jest mi przykro o tym mówić, jako synowi Bolesława, kombatanta 2 Armii WP, który podczas walk o Budziszyn został ranny.
Cieszę się, że jednak my, tak licznie zgromadzeni tu na dzisiejszej uroczystości o nich pamiętamy, choć żyją jeszcze tylko nieliczni weterani tego wojska, które pod Lenino spełniło swój wojenny, patriotyczny obowiązek. Jesteśmy dumni z bohaterstwa polskiego żołnierza idącego na krwawym szlaku bojowym spod Lenino, przez Wał Pomorski, Kołobrzeg, forsowanie Wisły i Odry, po zatknięcie biało-czerwonej flagi na gruzach Berlina.
Cześć Wam i chwała!
Spotykając się dziś na cmentarzu wojskowym oddajemy też hołd 6-u milionom Polaków poległych w walkach na wszystkich frontach II wojny światowej, zamordowanym w hitlerowskich obozach koncentracyjnych i w łagrach syberyjskich. Pozostaną oni na zawsze w naszej pamięci, dlatego pochylimy głowy w modlitwie ekumenicznej w ich intencji.
Na zakończenie muszę stwierdzić, że dzisiejsze obchody 80. rocznicy krwawego boju pod Lenino odbywamy w cieniu wojny w Ukrainie. Niestety, należy też z żalem podkreślić, że nasz ówczesny sojusznik w walce z hitlerowskimi Niemcami, obecnie sam stał się agresorem napadając na swojego ukraińskiego sąsiada.
Następnie głos zabrali: prof. dr hab. Zbigniew WIKTOR, emerytowany profesor Uniwersytetu Wrocławskiego i płk dr Ryszard JANOSZ, prezes Zarządu Oddziału Związku Sybiraków, którzy uzupełnili wątek historyczny powstania i walk „kościuszkowców” oraz roli i znaczenia wielu sybiraków.
Uroczystość stała się okazją do podziękowania za pracę społeczną, a zwłaszcza za popularyzowanie tradycji i historii Wojska Polskiego oraz wręczenia odznaczeń i wyróżnień, które otrzymali: Krzyż Za Wybitne Zasługi dla ZKRPiBWP – gen. zs Aleksander ZUBALSKI, mjr zs Henryk RUSEWICZ i mjr zs Antoni PIOTROWSKI, Brązowy Krzyż ZWiRWP RP – ks. ppor. Igor HABURA – kapelan prawosławny, st. kpr. Wincenty WOLAK – mistrz cukierniczy, działacz cechowy, inż. Adam HICZUK – rzeczoznawca, społecznik oraz działacze ZWiRWP RP – ppłk zs dr inż. Janusz FUKSA, st. chor. szt. Jerzy SZUL, st. kpr. zs Marek ZATORSKI, sierż. zs Józef DĄBROWSKI. Odznakę Turystyczno-Krajoznawczą „Szlak 2 Armii WP” odebrał ks. ppor. Igor HABURA, a awanse strzeleckie do stopnia: podporucznika – st. chor. szt. Edward KLIMAS i sierżanta – st. kpr. Józef DĄBROWSKI.
Chwilę zadumy nad ofiarami wojskowymi i cywilnymi II wojny światowej była modlitwa ekumeniczna, odmówiona przez kapelanów wojskowych. Uroczystość zakończyło złożenie wieńców i wiązanek kwiatów oraz zapalenie zniczy pod pomnikiem. Przejmująco zabrzmiał sygnał „Cisza” w wykonaniu trębacza Orkiestry Reprezentacyjnej Wojsk Lądowych. A dowódca uroczystości z 2 Wojskowego Szpitala Polowego por. Marta GRZEJDAK wydała komendy do odprowadzenia sztandarów.
KM
Lenino – 80. rocznica chrztu bojowego 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki (24ikp.pl)
Fotorelacja: płk mgr Andrzej POWIDZKI
