28 sierpnia to wyjątkowa data w lotniczym kalendarzu. Tego dnia jest obchodzone Święto Lotnictwa Polskiego, cywilnego, wojskowego oraz przemysłu lotniczego. Zostało ono powołane na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej z 1993 roku, podpisanej przez prezydenta Lecha Wałęsę, na pamiątkę zwycięstwa kpt. pil. Franciszka Żwirki i inż. pil. Stanisława Wigury w największej międzywojennej imprezie lotnictwa sportowego – Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych (Challenge International des Avions de Tourisme) w 1932 roku w Berlinie.
Święto Lotnictwa Polskiego jest obchodzone nieprzerwanie od 1919 roku, choć datę obchodów zmieniano kilkakrotnie. Początkowo przypadało na dzień 5 listopada, rocznicę pierwszego lotu bojowego polskiego samolotu wojskowego w walkach polsko-ukraińskich w 1918 roku.
Od 1932 roku, na rozkaz marszałka Józefa Piłsudskiego, święto obchodzono w tym samym dniu co Święto Niepodległości, w związku z odsłonięciem Pomnika Lotników w Warszawie w dniu 11 listopada 1932 roku.
W kolejnych latach święto lotników zmieniano jeszcze trzykrotnie: na 16 lipca w 1941 roku, na 1 września w 1945 roku oraz 23 sierpnia 1950 roku. Natomiast Święto Lotnictwa Polskiego, które obchodzone jest dzisiaj, ustanowione zostało 28 sierpnia 1993 roku.
W tym roku Święto Lotnictwa Polskiego przypomina nam również o 90-tych rocznicach dwóch doniosłych zwycięstw Polaków w prestiżowych międzynarodowych zawodach samolotów turystycznych i balonowych. Zwycięstwo kpt. pil. Jerzego Bajana i sierż. mech. Gustawa Pokrzywki na samolocie RWD-9 w międzynarodowych zawodach lotniczych Challenge 1934, które odbywały się w dniach 28 sierpnia – 16 września 1934 roku w Warszawie oraz zwycięstwo pilotów balonowych kpt. Franciszka Hynka i por. Władysława Pomaskiego w locie balonem SP-ADS „Kościuszko” w XXII Pucharze Gordona Bennetta – najstarszych i najbardziej renomowanych zawodach balonowych na świecie, które odbywały się od 23 września 1934 roku w Warszawie. Z tego względu tegoroczne Święto Lotnictwa Polskiego ma wymiar szczególny.
We Wrocławiu tegoroczne święto uczczono już w sobotę 24 sierpnia 2024 roku. Z inicjatywy Rady Osiedla Gądów – Popowice Południowe spotkaliśmy się pod pomnikiem upamiętniającym: 60. rocznicę powstanie Lotnictwa Polskiego we Wrocławiu oraz Lotniska z Portem Lotniczym na Gądowie Małym. Pomnik został odsłonięty 14 stycznia 2006 roku, na rondzie przy Bulwarze Ikara, na wrocławskim osiedlu Kosmonautów, wybudowanym na terenie byłego lotniska. W marcu 2006 roku pomnik został przeniesiony na skwer obok budynku dawnego portu lotniczego przy ul. Lotniczej 22.
Przybyli przedstawiciele: Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP, Klubu Lotników „Loteczka”, Klubu Seniorów Lotnictwa im. gen. bryg. pil. Stanisława Skalskiego, Stowarzyszenia Absolwentów, Nauczycieli i Sympatyków Lotniczych Zakładów Naukowych, Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego RP, który reprezentowali koledzy Krzysztof Majer i Andrzej Nawrot oraz mieszkańcy osiedla.
Po wysłuchaniu Hymnu Lotników wiceprezes Klubu Lotników „Loteczka” Edward Sobczak przypomniał historię lotniska od 1910 roku i wrocławskie ciekawostki lotnicze. Z kolei st. chor. szt. Andrzej Nawrot podzielił się wspomnieniami, gdy jako młody chłopak bywał na Gądowie na pokazach lotniczych, co przyczyniło się do podjęcia przez niego służby wojskowej w 11 pułku lotnictwa myśliwskiego. Wiceprzewodnicząca Stowarzyszenia ANiS LZN Barbara Ostroróg przypomniała historię szkoły, która sięga 1946 roku i zaprosiła nas do zwiedzania Izby Pamięci i Historii LZN, która powstała z inicjatywy Stowarzyszenia, działającego już od 2006 roku. Kolejny mówca podkreślił, że w sąsiednim budynku przez lata z powodzeniem funkcjonował Harcerski Szczep Lotniczy „Błyskawica”. Jako ostatnia zabrała głos wiceprzewodnicząca Rady Osiedla i przekazała zebranym wyrazy uznania za kultywowanie tradycji lotniczych i życzyła wszystkiego najlepszego, a zwłaszcza zdrowia.
Skromną uroczystość zakończyło złożenie wiązanek kwiatów pod obeliskiem i zaproszenie na kolejne etapy Festynu Osiedlowego. A jest z czego wybierać: loty balonem, warsztaty manualne dla dzieci i dorosłych, dmuchańce, zabawy, strefa gastronomiczna, pokaz szybowca, badanie w kierunku osteoporozy, cytobus i potańcówka.
Z okazji Święta Lotnictwa Polskiego życzę wszystkim lotnikom i pilotom statków powietrznych tyle samo lądowań, co startów.
Andrzej Powidzki
Wrocław, 24 sierpnia 2024 r.
